AANSPRAKELIJKHEID STILLE VENNOOT VAN EEN CV
Kennis contractspartij is relevant
Recent schreef ik over de aansprakelijkheid van de nieuw toegetreden vennoot van een VOF of de nieuwe beherend vennoot van een CV naar Nederlands recht. En ik gaf aan dat er een wezenlijk verschil is tussen Nederland, Aruba en de BES-eilanden enerzijds, en Curaçao en St. Maarten anderzijds.
Wat Curaçao en St. Maarten betreft volgt uit artikel 7:824 lid 2 BW dat een vennoot die toetreedt of opvolgt, slechts is verbonden (lees: aansprakelijk is) voor de verbintenissen die na zijn toetreding of opvolging zijn ontstaan. Met andere woorden: hij kan niet voor de oude schulden worden aangesproken.
Recent heeft de Hoge Raad (29 mei 2015; ECLI:NL:HR:2015:1413) zich gebogen over de overtreding van het beheersverbod door een commanditaire vennoot (ook wel stille vennoot genoemd) naar Nederlands recht (art. 20 lid 2 Wetboek van Koophandel). De vraag was of die overtreding de hoofdelijke aansprakelijkheid van de commanditaire vennoot tot gevolg had. In deze zaak heeft de Procureur-Generaal bij de Hoge Raad beroep in cassatie in het belang der wet ingesteld. Dat wil zeggen dat partijen niet zelf cassatie hebben ingesteld, maar dat de Procureur-Generaal bij de Hoge Raad dat heeft gedaan. Dat betekent ook dat de uitspraak van de Hoge Raad voor partijen in zoverre niet relevant is, dat tussen hen in het geschil dat zij hadden, de uitspraak van het Gerechtshof bindend blijft. Op 26 februari 2015 schreef ik al over deze zaak.
De Hoge Raad overweegt het volgende:
3.4.2
Art. 21 WvK bevat een sanctie die ertoe strekt te voorkomen dat commanditaire vennoten die op een van de in art. 20 WvK vermelde manieren onduidelijkheid laten ontstaan over hun rechtspositie in de vennootschap, zich kunnen onttrekken aan de aansprakelijkheid die art. 18 WvK voorziet voor de gewone vennoten (HR 11 april 1980, NJ 1981/377). Mede blijkens de in de conclusie van de Procureur-Generaal in 3.5 en 3.6 genoemde geschiedenis van art. 21 WvK gaat het hierbij erom te voorkomen, enerzijds dat een commanditaire vennoot ten name van de vennootschap aan het handelsverkeer deelneemt als ware hij beherend vennoot en aldus misbruik maakt van het rechtsgevolg dat is verbonden aan de hoedanigheid van commanditaire vennoot, en anderzijds dat derden door het optreden van een commanditaire vennoot in de veronderstelling kunnen worden gebracht dat zij van doen hebben met een beherend vennoot, die ingevolge art. 19 lid 2 in verbinding met art. 18 WvK met zijn gehele vermogen instaat voor de nakoming van de verbintenissen van de vennootschap.3.4.3
Indien een commanditaire vennoot het verbod van art. 20 lid 1 of lid 2 WvK overtreedt, verbindt art. 21 WvK daaraan een ingrijpende en vérgaande sanctie: de commanditaire vennoot wordt jegens alle schuldeisers van de vennootschap ten volle aansprakelijk voor alle verbintenissen van de vennootschap, ook die welke zijn ontstaan voor het tijdstip waarop het verbod werd overtreden (HR 24 april 1970, NJ 1970/406; vgl. ook HR 13 maart 2015, ECLI:NL:HR:2015:588).3.4.4
Deze sanctie is uitsluitend gerechtvaardigd indien en voor zover zij in overeenstemming is met de hiervoor in 3.4.2 vermelde strekking ervan. Zij mag dan ook niet in een onevenredige verhouding staan tot de aard en ernst van de schending door de commanditaire vennoot van de voorschriften van art. 20 leden 1 en 2 WvK en dient achterwege te blijven indien en voor zover zij door het handelen van de commanditaire vennoot niet of niet ten volle wordt gerechtvaardigd.Dit brengt mee dat de rechter, indien de – in beginsel daartoe door de commanditaire vennoot te stellen en te bewijzen – omstandigheden daartoe aanleiding geven, kan oordelen dat de sanctie niet gerechtvaardigd is, of – in zoverre in afwijking van de hoofdregel zoals weergegeven in de hiervoor in 3.4.3 genoemde uitspraken – dat het gevolg daarvan dient te worden beperkt tot bepaalde verbintenissen van de commanditaire vennootschap.
3.4.5
Bij de hiervoor in 3.4.4 genoemde beoordeling kan mede van belang zijn of bij derden redelijkerwijs een onjuiste indruk over de hoedanigheid van de commanditaire vennoot heeft kunnen ontstaan. In zoverre komt de Hoge Raad terug van zijn arrest van 15 januari 1943, NJ 1943/201 (Walvius) waarin is beslist dat niet van belang is of een wederpartij van de commanditaire vennootschap van de commanditaire hoedanigheid van de desbetreffende vennoot op de hoogte was of behoorde te zijn.3.4.6
Naast het hiervoor in 3.4.4 en 3.4.5 overwogene geldt dat, zoals is beslist in HR 11 april 1980, NJ 1981/377, aan degene tegen wie (de sanctie van) art. 21 WvK wordt ingeroepen, in elk geval steeds enig verwijt van zijn handelwijze zal moeten kunnen worden gemaakt. Daarbij dient in aanmerking te worden genomen dat een commanditaire vennoot ervan op de hoogte behoort te zijn dat hij geen daden van beheer mag verrichten.3.4.7
Uit het voorgaande volgt dat bij de beantwoording van de vraag of en in hoeverre plaats is voor de sanctie van art. 21 WvK, mede van belang kan zijn of derden (in dit geval: de verhuurder) van de vennootschappelijke hoedanigheid van de commanditaire vennoot op de hoogte waren of behoorden te zijn, en dat steeds van belang is of de commanditaire vennoot tegen wie de sanctie van die bepaling wordt ingeroepen, ter zake van zijn handelen een verwijt valt te maken. Het middel is dan ook gegrond.
De Hoge Raad oordeelt dus dat de vraag of de derde (een contractspartij van de CV) ervan of de hoogte was of behoorde te zijn dat hij met een commanditaire (stille) vennoot handelde wel degelijk relevant kan zijn. De door de wet gestelde sanctie op overtreding van het beheersverbod treedt dus niet zonder meer in werking. Dit geldt, gezien de gelijkluidende wettelijke bepalingen, ook in Aruba en de BES-eilanden.
Omdat de wet in Curaçao en St. Maarten bepaalt dat de hoofdelijke verbondenheid (aansprakelijkheid) niet intreedt ingeval het handelen van de commanditaire vennoot “deze verbondenheid niet of niet ten volle rechtvaardigt ”, zal ook de rechter in Curaçao en St. Maarten de wetenschap van de derde in zijn oordeel mogen betrekken als een relevante factor.
Karel Frielink
(advocaat)
11 juni 2015
.
