DE TOEGANKELIJKHEID VAN HET RECHT
Spreek en schrijf begrijpelijk
Taal is hét instrument van een jurist. Een advocaat gebruikt taal om afspraken vast te leggen, adviezen uit te brengen, processtukken te schrijven, sommatiebrieven te sturen, een pleidooi te houden of gesprekken met cliënten of wederpartijen te voeren, declaraties te versturen, kortom: om zijn vak uit te oefenen. Voor velen is wat advocaten opschrijven maar moeilijk te begrijpen. Dat komt deels door de wijze waarop veel advocaten hun vak hebben geleerd, maar ook doordat wet- en regelgeving nogal formeel en weinig helder zijn geformuleerd, terwijl gebruik wordt gemaakt van tal van specifiek omschreven begrippen.
Om een voorbeeld te noemen: het is verboden een fiets te stelen. Vertaald in juridisch jargon wordt dit:
“Hij die enig goed dat geheel of ten dele aan een ander toebehoort wegneemt, met het oogmerk om het zich wederrechtelijk toe te eigenen, wordt, als schuldig aan diefstal, gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren of geldboete van de vierde categorie. Met gevangenisstraf van ten hoogste zes jaren of geldboete van de vijfde categorie wordt gestraft: a. diefstal door twee of meer verenigde personen; b. diefstal waarbij de schuldige zich de toegang tot de plaats van het misdrijf heeft verschaft of het weg te nemen goed onder zijn bereik heeft gebracht door middel van braak, verbreking of inklimming, van valse sleutels, van een valse order of een vals kostuum; c. diefstal bij gelegenheid van brand, ontploffing, ontruiming op last van het bevoegd gezag, watersnood, schipbreuk, stranding, oproer, muiterij of oorlogsnood; en d. diefstal met het oogmerk om een terroristisch misdrijf voor te bereiden of gemakkelijker te maken.”
Het gebruik van technische begrippen heeft uiteraard ook een nuttige functie, ook al wordt er soms wat overdreven. Zo hebben veel juridische begrippen een min of meer vaststaande inhoud, zodat bij het gebruik daarvan kan worden volstaan met het noemen van die term in plaats van het geven van een omschrijving. Het begrip ‘onrechtmatige daad’ is daarvan een voorbeeld. Het gebruik van jargon vereenvoudigt de communicatie tussen vakgenoten. Maar daarin schuilt ook iets merkwaardigs: wat verhelderend is voor de één (de vakgenoot), kan verhullend zijn voor de ander (de leek). Een advocaat moet niet alleen met vakgenoten kunnen communiceren, hij heeft evenzeer de taak om op begrijpelijke wijze aan leken (en dat zijn cliënten doorgaans) te kunnen uitleggen waar het om gaat.
Spreek en schrijf in begrijpelijke taal, bij voorkeur ook als je met gespecialiseerde vakgenoten te maken hebt, al mag je natuurlijk rekening houden met de kennis en ervaring die zij hebben. Het is natuurlijk niet altijd even makkelijk om in begrijpelijke taal te communiceren, maar cliënten hebben er wel recht op. Zij moeten ook gewoon om uitleg vragen als zij iets niet begrijpen. Volgens een website met verzamelde citaten zou Albert Einstein hebben gezegd: “If you can’t explain it simply, you don’t understand it well enough”. Als je het niet op eenvoudige wijze kunt uitleggen, begrijp je het (onderwerp) zelf niet goed genoeg. Daar zit wat in!
Karel Frielink
(advocaat)
(20 januari 2021)
.
